Bir gayrimenkulün türünün yapısız iken yapılı veya yapılı iken yapısız hale, bağ, bahçe ve eşi iken arsa ve arazi, arsa ve arazi veya yapılı iken bağ, bahçe ve eşi gidişata dönüştürmek için paftasında ve tapu sicilinde yapılan harekât cins değişikliği denir.
Bu tanımdan hareketle, taşınmazlarda yapılacak cins değişikliği operasyonları üç ana başlık altında sıralanabilir.
– Yapısız iken yapılı hale gelme,
– Yapılı iken yapısız hale gelme,
– Diğer cins değişikliklikleri.
Rastgele bir parselde cins değişikliği yapabilmek için alakalısının başvuruyu koşuldur. Yapılan operasyon alakalısının çıkarına diye, arzı olmadan operasyon yapmak muhtemel değildir. Alakalısı müracaat etip operasyonu arz etmedikçe harekâtın başkaca üretim yolu yoktur.
Tapu kütüğüne yazılan parsel türü, hudutlandırma ve miktar taslaklarıyla geçimli iken, zemin ile geçimli olmadığı bahanesiyle, 1458 rakamlı genelge gereğince, alakalısının arzı alınıp düzeltilemez. Kesinlikle son zemin vaziyetinin tapu kütüğünde görünmesi isteniyorsa, mevzuatın gerektirdiği yol izlenmek suretiyle cins değişikliği arzında bulunulması gerekir.